Niet wanhopig worden

Wat kan ik persoonlijk nou toch doen
om het onheil uit de wereld te bannen?
Alle goede dingen
zijn toch zeker druppels
op een gloeiende plaat?

Ben ik wel nodig,
ben ik wel belangrijk...
het zijn vragen die op ieder mens af komen:
heeft mijn bestaan wel nut??
De lezingen van vandaag wekken ons op tot actie:
--------------
Na dan: ga, ja jij! -zo klinkt het in de eerste lezing tot Mozes-

Jou zend ik naar Farao,
om Mijn volk , de Israëlieten uit Egypte weg te leiden.

Het Bijbelse Egypte, (wel te onderscheiden
van dat mooie land aan de Middellandse zee)
is het land van de ellende, van de dictatuur,
van de ongelijke verdeling van de rijkdommen
van het terrorisme.

Dat Egypte is dichtbij,
tot onze groot verdriet en onze ergernis.

In het leven van Mozes was er ook die ergernis:
het begint met een kreet van verontwaardiging,
als hij het, pas volwassen geworden aan het hof van Egypte,
moet meemaken hoe één van de opzichters
in dienst van de Farao een joodse slaaf bruut neerslaat.
Als hij dat ziet wordt hij woedend.
De woede van de man Mozes is zo onbekookt en hels,
dat hij zelf moordenaar van de moordenaar wordt.

Wat hij voelde was echt
en het overviel hem als een goddelijk bevel
maar hij maakte zichzelf onmogelijk
en hij vlucht weg naar de woestijn van Midjan.
Daar vindt hij rust, trouwt, krijgt een kind
en past op de schapen van de kudde van schoonpapa.

Maar het is geen echte rust.
Het huwelijk en zijn nieuwe bestaanswijze
hadden het hart van Mozes niet echt getroost.

Zijn hart treurde
als hij aan het lot van zijn volksgenoten dacht.
Dit kan niet zo blijven
en Mozes krijgt dan ook op een schijnbaar rustig middaguur,
terwijl de zon brandend aan de hemel staat
het visioen van het brandende braambos
waarin zich plotseling God openbaart.

De braamstruik is de nietigste van alle struiken.
Het is een nutteloos gewas,
behalve dan voor een enkel schaap met een sterke tong.

Het beeld van de nietige braamstruik die niet verbrandt
wordt door de joodse lezers vaak gezien
als het beeld van het lijden van de nietigen, de kleinen.
Ze lijken verbrand en vernietigd te worden
maar ze komen er toch doorheen.

Net zoals de braamstruik
de vurige dodelijke vlammen moet trotseren en ook trotseert
zo is het volk van God door alle beproevingen heen gekomen.
Omdat het zich vastklampte aan God.

Het gaat in het visioen van het braambos
om het geheim van ieder mens die gaan wil met God
en die zich door God in bezit laat nemen.

God zelf is een laaiend vuur van verontwaardiging.
Alle onrecht, alle slavernij, iedere marteling
is een slag in het gezicht van God.
Hij is woedend,
de verontwaardiging die mensen soms bevangt
tegen het onrecht en tegen alle kwaad
heeft zo met God te maken.
Hij is woedend en stuurt Mozes er op af:
maar om daar iets aan te gaan doen valt niet mee.
Mozes zegt -in het stukje wat in uw boekje helaas weggelaten is:
'wie ben ik, dat ik naar Farao
zou gaan om de Israëlieten uit Egypte weg te leiden?'

En dan komt het begin van een antwoord:
'Toen zei de Eeuwige: zie, ik ben met je!'

De mens die zich ergert aan het onrecht
en die opkomt voor het recht is iemand
die mag weten dat God met hem meetrekt.
Hij is niet alleen.
Heel merkwaardig is wat dan volgt:
Mozes vraagt om een teken om zeker te weten
dat God met hem mee zal gaan.

Wij zouden verwachten dat God
hem misschien dan een wondertje zou gunnen
zodat Mozes zeker weten kan dat hij veilig zit bij God.
Maar hij krijgt zijn wonderteken niet. Wat krijgt hij dan wel?
Hem wordt iets toegezegd:
'En dit zal het teken zijn dat ik jou gezonden heb:
wanneer jij je volk uit Egypte hebt geleid
zul je jouw God komen dienen op deze berg.'

Het teken van 'Mijn aanwezigheid,' zegt God, 'is dit:
het zal je lukken.

Als jij je opdracht serieus neemt
zul jij met een van slavernij bevrijd volk terugkomen,
hier, bij deze zelfde berg.'
------------------------------------

 

Het evangelie van vanmorgen gaat over allerlei gebeurtenissen
in Jezus' dagen doe mensen verontwaardigd maakten
en die hun de vraag deden stellen
of je er wel of niet iets aan kon doen.

Jezus preekt erg actueel
en dat is voor ons moeilijk
omdat wij de gebeurtenissen waar Hij op doelt
niet meer kennen.

Allereerst horen we spreken over mensen
die Jezus komen vertellen dat er iets vreselijks gebeurd was
met Galileeërs 'wiens bloed door Pontius Pilatus
met dat van de offerdieren was vermengd.'

Waar hebben zij het over?
Gelukkig helpen andere joodse schrijvers uit Jezus' tijd ons er achter te komen.
Er was in Jezus' tijd een opstand geweest tegen de Romeinse bezetters.
De opstand was mislukt en als straf zijn de opstandelingen
in de tempel van Jeruzalem door Pilatus
-neen Pilatus was niet zo lief zoals wij hem vaak voorstellen- geëxecuteerd.
Hun bloed mengde zich als het ware met het bloed van de offerdieren.

Deze gebeurtenis had diepe indruk gemaakt
en er werd veel over gesproken.
Er waren mensen die de opstandelingen helden vonden
en ze heilig wilden verklaren. Er waren er ook
die het gevaarlijke heethoofden vonden.

Jezus blijft daar min of meer buiten en zegt,
nadenkende over deze gebeurtenissen
dat ieder mens zijn eigen verantwoordelijkheid heeft
en zelf moet kiezen welke weg voor hem of haar dé weg is.
Ieder mens moet vruchten voortbrengen
van bekering, op zijn of haar eigen manier handelen
opdat andere mensen er iets aan hebben.
-----------------
Maar maken dan andere rampen je niet machteloos,
gewoon vreselijke dingen die er gebeuren
zonder dat je er iets tegen kunt doen:
een vulkaan die uitbarst,
een aardbeving, een vreselijke ziekte die je treft,
een muur die op je hoofd valt.
Overkomen zulke rampen je als straf van God?

Jezus legt uit dat, als dat zo was,
veel meer mensen gedood moesten worden
omdat ze verkeerd leefden.
Die toren zou bijv. op ons allemaal moeten vallen
en Pilatus zou ons allemaal wel kunnen dood maken.

Alle rampen en alle ellende over komen ons gewoon
maar ze houden wel een les in,
we kunnen, omdat wij dingen meemaken zoals wij ze meemaken,
dieper gericht worden op de dingen die wezenlijk zijn
en beter gaan doen wat er gedaan moet worden.

Alle mensen die met een echt diep verdriet te maken hebben gehad
zullen je dat kunnen vertellen.

En God zelf dan? Is Hij afwezig, trekt Hij zich iets aan van onze ellende?

God heeft gesproken, zo hoorden we in de eerste lezing van vandaag:
'IK HEB DE JAMMERKRETEN VAN DE VERDRUKTEN GEHOORD.'

Maar ook:
'IK KOM KIJKEN OF DE BOOM VRUCHTEN DRAAGT.'

Ik ben erg benieuwd naar de vruchten die jij voortbrengt
de toekomst van Mijn wereld
hangt van jouw wil tot bekering af:

Bekering moet dan heel letterlijk genomen worden:
niet alleen maar 'braaf worden en vroom'
-daar is natuurlijk niets op tegen-
maar er is meer mee bedoeld:
zoiets als:
je keren naar het goede
je inzetten voor het goede
werkelijk iets doen,
je leven veranderen...
en daarom is dit evangelie op de derde zondag van de vastentijd
ook weer zeer goed op zijn plaats
omdat wij worden verlost uit gevoelens van machteloosheid en schuld
maar allen, zoals wij zijn, worden opgeroepen,
vruchten van bekering voort te brengen.

'God roept een mens op weg te gaan'
zongen wij de vorige week,
laten we dan gaan, verder gaan:
Hem achterna.

En als de onzekere mens dan nog aarzelt
en zegt... 'ik ben bang'
en zich afvraagt wie die God toch wel is
die ons zo uitdaagt en vraagt naar zijn naam
krijgt hij het eenvoudige maar tegelijk ook mysterieuze
antwoord:
'MIJN NAAM IS IK BEN BIJ JE'.

Dat antwoord moet ons genoeg zijn. Dat antwoord is onze troost.

Het is hetzelfde antwoord dat Jezus kreeg toen Hij aan het kruis hing
en zich afvroeg of God Hem niet verlaten had.
'MIJN NAAM IS: IK BEN BIJ JE' ik zal je redden,
IK BEN BIJ JE, ik ga met Jou door de dood heen.. nu.

Met die God die ons door het donker heen naar het licht voert
kunnen wij rustig op weg gaan,
aan die God die ons over de goede vrijdag heen naar Pasen voert
kunnen wij ons rustig toevertrouwen.

Die God zal ons niet teleurstellen.
Tot Hem kunnen wij roepen,
Hij zal met ons meegaan,
Hij kent ons bij onze naam
en roept ons naar Zijn nieuwe toekomst
rond de Zoon van belofte
die leeft in de eeuwen der eeuwen.
AMEN.