Twee weken terug hoorden we bij onze Bavoschool
rabbijn Smueel Spiero het Kaddish zingen, het rouwgebed
voor de vermoorde Haarlemse joden die die dag,
(70 jaren terug) waren weggevoerd en daarna in Auschwitz waren vermoord.
Het was voor ons allen ontroerend de oude taal te horen
van het volk van Jesus. Zo klonk bij ons op de stoep
opeens het plechtige Oud Hebreeuws zoals dat in de synagoge klinkt.
Wij hadden net in onze kerk Latijn gezongen,
dat was de taal die in Jesus’ dagen alleen gesproken werd door de soldaten,
de tollenaars en de officiële Romeinse ambtenaren maar nu hoorden we
het Hebreeuws zoals Jesus dat toen ook in de synagoge hoorde.
Als christelijke Bijbellezer kennen we enkele woorden
uit de talen waarin Jesus zelf is opgevoed:
het deftige Hebreeuws van de synagoge en het platte Aramees thuis.
Kennen we die talen nog?
Ja we kennen allemaal het hebreeuwse begin van Psalm 22:
'Eli, Eli, lama Sabbachtani' hét woord van smart en wanhoop:
'God mijn God waarom hebt u mij verlaten'.
maar ook het Aramese TALITA KOEMI, meisje sta op.
Vaak als er hele belangrijke momenten zijn in het evangelie
hoor je opeens zo'n citaat uit de Bijbelse oertaal.
Vandaag weer: EFFETA.
Onze Syrische vrienden die jaren geleden bij ons in huis waren
hebben ons toen geleerd hoe je het uit moet spreken:
niet effEta maar Eftah. Eftah, het moet een belangrijk woord zijn
en dat is het ook: GA OPEN.
Het woord dat uit de mond van God heeft geklonken
ooit in het Paradijs toen de Enige zijn levensadem blies
in de uit klei geboetseerde mens: GA OPEN,
laat de Geest van God bij je binnen, LEEF: 'Efftah': GA OPEN!
Meer dan een woord dat toevallig gesproken is
tot een dove mens die ze bij Jesus brengen.
Het staat voor de oproep
die we in het Oude en het Nieuwe Testament regelmatig horen:
'wie oren heeft om te horen: dat hij hore!'
Heel Gods omgang met de mensen is erop gericht
dat mensen zullen HOREN,
zijn woord in zich op zullen nemen.
Is niet het kerngebed van heel de joodse liturgie
het HOOR ISRAËL? Als dat woord klinkt
veert heel de gemeenschap op en gaat staan...
En het gaat dan niet alleen om het ‘horen’
maar het gaat om het horen OM TE DOEN.
Heel Jesus' leven is er op gericht hoorders te vinden van het woord
die het woord van God, (zijn opdrachten) gaan uitvoeren.
Maar Hij treft -net als alle profeten- veel onbegrip en onwil aan.
Er is dan van een niet kunnen verstaan
is er sprake van een NIET WILLEN verstaan .
Wij kennen daarvoor de
(een beetje discriminerend uitdrukking) Oost-Indisch doof.
Jesus merkt dat zijn leerlingen vaak hevig aan die kwaal lijden.
Vandaar dat het heel spannend wordt als Jesus geconfronteerd wordt
met een echte dove tot wie het Eftah klinkt.
Dat woord wordt zo niet alleen tot die ene man gezegd
maar over die ene man heen tot ieder die niet horen kan of wil.
De goede afloop geeft ons hoop.
Er is hier sprake van een doorbraak,
een dove blijft niet doof
dingen die onveranderbaar zijn veranderen.
Er is bevrijding, vernieuwing!
We horen in de evangeliën spreken over vele wonderen die Jesus doet.
Maar altijd hebben die wonderen een bijzondere betekenis.
Jesus geeft door zijn genezingswonderen als het ware les.
1 Als hij ziet hoe VERBLIND mensen vaak zijn,
niet WILLEN zien wat er aan de hand is -zoals in het openingsgebed stond- ,
langs elkaar heen blijven lopen,
niet zien wat hun aan goed voorbeeld en inspiratie wordt getoond,
neemt Jesus -om al die mensen te beschamen,
een lichamelijk blinde bij de hand en zegt: ZIE.
2 Als hij ziet hoe de mensen afdwalen van de goede wegen
en zomaar wat ronddwalen neemt Hij een lamme bij de hand
en zegt: STA OP EN WANDEL.
En de lamme wandelt met hem mee en gaat de anderen voor
op de goede weg met Jesus mee.
Maar 3 het teken van vandaag is het allerbelangrijkste teken
wat er gedaan kan worden.
Het gaat om de allernoodzakelijkste,
overal aan voorafgaande genezing die tot stand gebracht moet worden...
anders wordt het niets met Gods Koninkrijk:
het doorbreken van de onwil om te horen.
De beschrijving van dit wonderverhaal
(beter: teken-verhaal) is merkwaardig.
Het is net of Jesus er veel meer moeite mee heeft om dit teken te doen
dan alle andere genezingen: Jesus zucht er van.
Was Hij dan niet machtig en vol van Gods kracht
om grote dingen te doen?
Dat was Hij en dat is Hij nog.
Maar er is één ding waar zelfs God moeite mee lijkt te hebben
en dat is het binnenkomen in het hart van de mens.
God is almachtig en alwetend...
dat hebben we allemaal geleerd in de catechismus vroeger
en de mens is dat niet.
Toch is er één ding dat God niet kan:
de beslissing overnemen van de mens zelf
om met Hem in contact te willen komen,
de woorden te horen en ze te gaan doen.
God kan aan de deur kloppen bij het mensenhart,
en dat doet Hij ook.
Hij kan signalen geven, heel duidelijk soms.
Maar de knop om de deur van het mensenhart open te maken
ZIT AAN DE BINNENKANT
en er is er maar één die de deur open kan doen, de mens zelf.
Deze maand wordt het joods Nieuwjaar gevierd.
Dan zal er op de ramshoorn worden geblazen
OM AAN HET BEGIN VAN HET NIEUWE JAAR
ONZE OREN OPEN TE BLAZEN VOOR GODS WOORD
is de uitleg van dit gebruik.
En dan zal weer het grote gebod klinken HOOR ISRAËL.
In het Marcusevangelie gaat dat aan de christelijke grondwet vooraf.
We zullen het over enkele weken horen.
Van Maria wier geboortedag wij gisteren vierden
is het antwoord bekend:
MIJ GESCHIEDE NAAR UW WOORD.
Geen slaafs antwoord maar een bereidheid om mee te doen
met wat God van ons aan actie vraagt.
II. Als de mens zich werkelijk zo wil bekeren
naar God toe kunnen er grote dingen gebeuren,
dan kan de wereld nieuw worden..
dan kan de vrede doorbreken en de aarde bewoonbaar zijn voor allen.
Een groots visioen opent de profeet Jesaja
voor onze ogen en oren in hoofdstuk 31.
We horen spreken over een woestijn
die zal opbloeien als een bloem,
- over mensen die eerst met knikkende knieën hun weg gaan
maar die kracht krijgen om met God te wandelen.
- Over mensen die radeloos zijn maar die moed krijgen
om weer verder te gaan. En dan klinkt als het triomfantelijke:
'de ogen van de blinde gaan open,
de oren van de dove worden geopend, de stomme zal het uitjubelen
en de kreupele zal springen als een hert'.
Precies de dingen die in het evangelie van Marcus
allemaal beschreven worden.
Een goede nieuwe toekomst komt in zicht.
Er komt een doorbraak;
Jesus maakt het schijnbaar onmogelijke mogelijk:
mensen gaan zich openstellen voor God.
De dove uit het evangelie is genezen en kan weer horen:
nu is het wachten op de genezing van alle anderen
die niet willen horen, van onszelf misschien ?
Samen zijn wij geroepen antwoord te geven
op de uitnodigingen van God,
samen verantwoordelijk voor het grote werk van God,
die middels zijn zoon heeft gezegd: Effeta, ga open.
Dan geef ik jou mijn woorden van troost om je te sterken,
ik geef je mijn heilige Geest om overeind te blijven
en je zult die woorden,
tot zegen van velen,
volbrengen.
En je zult het met Mij als Supporter, heel goed doen.