De wonderbaarlijke broodvermenigvuldiging (2009)

×

Waarschuwing

JUser: :_load: Kan gebruiker met ID: 538 niet laden

Hebt u dat ook wel eens, dat u bij het horen van een bepaald verhaal uit de bijbel bij u zelf denkt: 'Ach, daar heb je dat afgezaagde stuk al weer!' Bij het evangelie van vandaag zou dat niet verwonderlijk zijn, want dat verhaal komt liefst zes keer voor in de vier evangelies. Het zou jammer zijn als we zo'n overbekende passage maar overslaan, omdat we er op uitgekeken zijn. Het is zoiets als kijken naar een bos vanuit een hard rijdende auto. Je ziet een vage groep bomen onder een blauwe hemel, en zegt bij jezelf: 'Al weer een bos.' Maar als je je auto parkeert, uitstapt, het bos inloopt, en gaat zitten op je eentje, zonder walkman of iPod, en je kijkt in alle rust naar je omgeving, dan ga je ontdekkingen doen. Je ziet tussen de dennennaalden mieren kruipen, je hoort in de verte een specht, je ruikt de hars die langs de stam naar beneden druipt, je voelt het zand onder je handen. Je komt tot rust en je verbaast over alles wat je met je zintuigen kunt bereiken. Zo houd je vakantie voor je lichaam en ziel.
Zo zou je ook kunnen doen met het evangelieverhaal van vandaag. Ga er eens een tijdje inzitten, en begin je ontdekkingstocht. Dit evangelieverhaal staat ten onrechte bekend als het verhaal van de wonderbare broodvermenigvuldiging. Maar in de hele tekst wordt niet over vermenigvuldigen gesproken, maar over delen. Dat lijkt een flauw wiskundig grapje, maar dat is het helemaal niet. De essentie van het verhaal zit hem in het delen.
Overigens, nu ik het toch over wiskunde heb: er staat een opvallend groot aantal getallen in deze passage: tweehonderd daglonen, vijf gerstebroden, twee visjes, vijfduizend mannen, en twaalf manden. Dat heeft de evangelist Johannes natuurlijk niet voor niets zo neergeschreven. Hij wil ons bij de les houden. Zijn toehoorders en lezers van tweeduizend jaar geleden koppelden - veel meer dan wij nu - die getallen ogenblikkelijk aan soortgelijke getallen in wat wij het Oude Testament noemen. Ze herkenden zichzelf in de verhalen die opgeroepen werden. Ze dachten terug aan hun volk in de woestijn, dat om voedsel smeekte, en toen verrast werd met het manna uit de hemel. Ze dachten terug aan de twaalf stammen die gered werden. Ze dachten terug aan de profeet Elisa, die honderd profeten te eten gaf.
Johannes beschrijft in zijn evangelie van vandaag, hoe al die wondere gebeurtenissen van vroeger in het niet vallen bij de overvloed, die Jezus aan zijn volgelingen laat overkomen. Over die overvloed had hij al eerder geschreven. Op een bruiloft in Kana veranderde Jezus water in wijn, die geserveerd werd vanuit zes stenen vaten van elk 120 liter. Met 720 flessen wijn zal het een leuk feest geworden zijn. En de vijf gerstebroden die hier gedeeld worden blijken meer dan voldoende voor vijfduizend mannen, inclusief al die vrouwen die in de cultuur van die tijd meestal onvermeld blijven.
Het wonder dat hier gebeurt is niet dat God het manna en kwartels uit de hemel laat regenen als toen in de woestijn, maar dat Jezus erin slaagt om van vijfduizend individualisten in het gras sociale mensen te maken, die bereid zijn te delen. Johannes heeft heel subtiel de essentie van de eucharistie in dit verhaal geweven: 'Jezus nam de broden, en na het dankgebed gesproken te hebben, deelde hij ze uit aan allen, en zo ook de vissen, zoveel zij wilden.' 'Doet dit tot mijn gedachtenis, betekent dus: geven jullie aan anderen te eten. Nemen, danken en delen, dat zijn de drie wezenlijke elementen van het Paasmaal, en ook van de eucharistie. Als wij niet delen, kan God geen wonderen doen.
Mediterend over dit evangelieverhaal moest ik terugdenken aan een ontroerend interview met de zestienjarige Roy Meyer, dat ik een tijd geleden in De Volkskrant las. Deze vroeger drukke en onhandelbare Surinaamse jongen vertelde daarin onder meer: 'Ik las alles wat los en vast zat, ook de Bijbel. Daardoor kon ik veel dieper in mijn eigen denken komen en veel over mezelf leren. Ik zocht de stilte en mediteerde veel, waardoor ik veel rustiger en ontspannen werd. Zo kwamen de inzichten.
Nu ben ik aan het kijken hoe ik het in de toekomst wil gaan doen. Na mijn MBO-opleiding zorg wil ik naar het HBO, psychomotorisch therapeut worden. Zo wil ik jongeren die niet worden begrepen, helpen sturing aan hun leven te geven. Maar mijn grootste doel is mensen bewust maken van die andere wereld, buiten hun eigen ei. Dat er nog veel meer is dan wat we zien. Ik ben daarin niet belangrijk, maar het doel is belangrijk. Daarom is Jezus ook mijn idool. Hij had dezelfde wens om mensen bewust te maken van wat anders. Hij vond alleen belangrijk wat hij uitdroeg. Liefde.'
Of je nu zestien bent of zesentachtig, je kunt altijd delen van wat je hebt en van wat je bent. Je kunt je brood delen, en je liefde. Als je goed kijkt, weet je waar je het hardst nodig bent met je warmte en aandacht. Als wij straks het brood en de wijn van Jezus ontvangen, krijgen we kracht om te doen wat hij heeft voorgedaan. Amen.


P.S. Onderstaand verhaal vertelde ik na afloop van de viering tijdens de koffie aan degenen bij wie ik aan tafel zat.

Gisterenavond was ik bij mijn negentigjarige moeder om een maaltijd te bereiden, die we samen aten. Aan de eettafel vertelde ik, dat ik mijn preek voor Osdorp afhad. Ik vertelde over het evangelie van het brood delen. Ze vroeg me toen of ik verhaal kende over een pastoor en een boer in een Brabants dorp. 'Nee, dat ken ik nog niet', antwoordde ik. Mijn moeder begon: 'Die pastoor vertelde op zondag in zijn kerk over het wonder van Jezus, die vijfduizend broden aan vijf mannen had gegeven. Een broer achter in de kerk stond op, en riep: 'Ja, dat kan ik ook!' De pastoor raakte geïrriteerd, zag zijn vergissing in, maar reageerde niet. Een week later stond hij weer op de preekstoel: 'Ik wilde even zeggen, dat ik me vorige week vergist heb. Jezus gaf vijf broden aan vijfduizend mannen.' De boer stond op, en riep: 'Ja, dat kan ik ook!' Geërgerd riep de pastoor terug: 'Hoe dacht je dat dan te doen?' 'Met het brood dat vorige week is overgebleven", antwoordde de boer vol overtuiging.