Met vijf gerstebroden (Joh. 6,1-15)

Lang voordat de evangelisten over het leven van Jezus schreven, over zijn werk en boodschap hebben gemeenschappen van christenen geleefd volgens de opdracht van Jezus.

Bij elke evangelist klinkt in zijn verhaal over Jezus iets door van de gemeenschap waarmee hij zelf contact heeft. Het zijn allemaal gemeenschappen van mensen die zich lieten dopen, die op zondag in de eucharistie de verrijzenis van Jezus vierden en die zorg opnamen voor kwetsbare mensen en geroepen waren om te delen. Zij wisten maar al te goed dat Jezus aan zijn vrienden het grote gebod van de liefde had gegeven en het zelf had doorleefd.

Elke evangelist brengt het verhaal over de broodvermenigvuldiging. Marcus en Mattheus hebben zelfs nog een verhaal over een tweede broodvermenigvuldiging. Deze verhalen hebben veel gelijkenis met elkaar. Ze bevatten de boodschap dat God voor zijn volk zorgt, dat hij brood schenkt en dit zelfs in overvloed. Het verhaal heeft bij hen een band met de eucharistie en houdt een uitnodiging in om te delen. Als ze over Jezus schrijven, hebben ze voorbeelden voor ogen van figuren uit het eerste Testament, die in tijden van nood Gods zorg voor mensren hebben getoond. De evangelisten verwijzen er naar om te tonen dat Jezus in de lijn werkt van deze grote gestalten uit het Eerste Testament en dat hij toch meer is dan deze profeten. Jezus is’ meer’ dan. Hij is groter dan Mozes, groter dan Elia. Jezus is groter dan Elisa, die met 20 gerstebroden 100 mensen had gespijzigd (2 Kon. 4,42-44). Jezus heeft vijf gerstebroden voor 5.000.

Het verhaal uit het vierde evangelie van de broodvermenigvuldiging gelijkt op dit van de synoptici. Johannes legt echter nog meer dan de synoptici de nadruk op het feit dat Jezus zelf de regie in handen neemt. Jezus begeeft zich naar de overkant van het meer. Hij gaat de berg op. Hij overziet het geheel en ziet de grote menigte en is bezorgd dat deze mensen kunnen eten.

Jezus overstijgt de bedenkingen van Filippus en Andreas. Filippus bekijkt het economisch. Hoeveel gaat het kosten? Andreas lijkt meer gelaten en voelt zich onmachtig. Hij wijst wel naar een jongen met vijf gerstebroden en twee vissen. Deze was misschien op weg om mensen te bevoorraden die aan het werk waren. Gerstebroden waren eerder het voedsel van de armen en het gewone volk.

In het evangelie komt het vaak voor dat het kleine en het weinige van groot belang is. Jezus ziet het en waardeert het.

“Laten we niet vergeten dat Jezus zijn discipelen vroeg om op details te letten.

Het kleine detail dat wijn op een feestje opraakt.

Het kleine detail dat een schaap wordt gemist.

Het kleine detail van het opmerken van de weduwe die haar twee kleine munten aanbood.

Het kleine detail van het hebben van reserveolie voor de lampen, indien de bruidegom zijn komst zou uitstellen.

Het kleine detail van het vragen aan de discipelen hoeveel broden ze hadden.

Het kleine detail van een kookvuur en een vis die er geroosterd wordt, terwijl Hij bij het aanbreken van de dag op de discipelen wachtte “ (Gaudete et Exultate, brief paus Franciscus over de Heiligheid, n° 144).

De aanwezigheid van de jongen mag een hint zijn om de plaats en de inbreng van de jongeren in en voor de kerk te waarderen. De bisschoppensynode 2018 gaat over de jongeren.

Jezus vraagt dat de mensen gaan zitten. Hij neemt daaop de broden, spreekt het dankgebed en laat ze uitdelen. Zo ook met de visssen.

Het is de lange tafel, waar velen mogen aanzitten. Het is de tafel van de eucharistie, nu opgesteld in alle werelddelen en waar Jezus zich schenkt. Johannes geeft aan dat de broodvermenigvuldiging plaats heeft dicht bij Pasen en op een plek met veel gras. We kunnen er een beeld in zien van de Heer, de Goede Herder die ons leidt op onze doortocht uit het land van de slavernij naar de bevrijding. Wanneer wij nu eucharistie vieren, dan is Pasen ons door de Verrezen Jezus steeds nabij. Als goede Herder laat hij ons rusten in groene weiden en nodigt hij ons aan zijn tafel.

Johannes onderstreept dat er brood genoeg is, zelfs overvloed zodat er nog twaalf manden met brokken brood overblijven van de vijf gerstebroden. Ook dit is een suggestie om vanuit dit evangelie zorg te hebben dat er niets waardevols verloren gaat. Zoveel mensen zouden kunnen eten van de kruimels die van de rijke tafelen op de grond terecht komen.

Het evangelie van de broodvermenigvuldiging is inspirerend voor allen die zich inzetten opdat er voldoende brood zou zijn voor iedereen. Dit evangelie is een van de inspiratiebronnen bij solidariteitsacties zoals deze van Broederlijk Delen.

PPP, deze afkortingen staan voor Pain pour le prochain, brood voor de naaste. Het is een vastenactie van de Protestantse kerken in Franssprekend Zwitserland.

Niet overal wordt er brood gegeten. Maar voor heel velen maakt het deel uit van hun dagelijks leven. Brood en water staan voor wat levensnoodzakelijk is. Brood is de vrucht van de aarde, het is gemalen van een graangewas. Het is een resultaat van een menselijk activiteit, zowel deze van de landbouwer die zaait en oogst en het is tevens het werk van de bakker, die ambtelijk of industrieel boord-bakt en het verkoopt.

De broodvermeningvuldiging is bij Johannes een van de tekenen die Jezus verricht in het vierde evangelie. Het zijn er zeven:

het wijnwonder in Kana (Joh. 2,1-12);

de genezing van de zoon van de hoveling (Joh. 4,46-54);

de genezing van de lamme bij het bad in Bethesda (Joh. 5,1-14);

de spijziging van de 5000 (Joh. 6,1-14);

Jezus loopt op het water (Joh. 6,15-25);

de genezing van de man die vanaf zijn geboorte blind was (Joh. 9:1-41);

de opwekking van Lazarus (Joh. 11,1-46).

Jezus heeft nog meerdere tekenen gedaan. Hij deed het opdat zij die deze tekenen zien, zouden geloven dat Jezus de Messias is, de Zoon van God, en opdat zij die geloven, leven zullen hebben in Zijn Naam (Jo. 20,30-31).

Dit lukte niet zo best daar bij het meer. De menigte wil hem als profeet toejuichen en zich van Jezus meester maken en hem tot koning uit roepen. Jezus laat zich niet vangen door succes. Hij haalt kracht in de eenzaamheid. Daar in de eenzaamheid, waar hij heel alleen is, wordt wellicht geboren wat hij nadien in de Broodrede zal uitspreken. Het is een lange rede, die we gespreid over vier zondagen gaan beluisteren en die ons uitnodigt om te geloven in Jezus en ons te voeden met zijn lichaam en zijn bloed.